Bột màu và thuốc nhuộm có gì khác nhau?

Bột màu hoặc chất màu và thuốc nhuộm đều là những chất có màu nên nhiều người cho chúng là "cùng một nhà". Thực ra bột màu và thuốc nhuộm là hai loại vật phẩm khác nhau. Chúng có thành phần hoá học, tính chất và cách sử dụng khác nhau.

Bột màu gắn liền với sơn dầu. Ngoài việc dùng để sơn đồ dùng trong nhà cho đẹp, bột màu còn được dùng trong sản xuất công nghiệp. Đa số bột màu có nguồn gốc là các hợp chất vô cơ. Ví dụ đá vôi là canxi cacbonat. Bột trắng chính là chì cacbonat có tính kiềm, đỏ chu sa chính là thuỷ ngân sufua kết tinh, đen mồ hóng… Đại bộ phận bột màu không tan trong nước nhưng có tính che phủ lớn. Một chiếc ô tô cũ dùng sơn phun để sơn sẽ biến xe cũ thành xe mới. Bột màu còn được dùng trong hội hoạ, dùng làm nguyên liệu chế tạo mực in cũng như dùng để tạo màu cho cao su, chất dẻo, vật liệu gốm sứ, giấy…

Thuốc nhuộm có nhiều điểm trái ngược với bột màu. Thuốc nhuộm thường gắn chặt với chất hoàn chỉnh màu. Người ta dùng chất hoàn chỉnh màu để giúp cho thuốc nhuộm bám chặt vào sợi vải.

Đó là do thuốc nhuộm đa số thuộc hợp chất hữu cơ có tính ưa các loại sợi dệt tự nhiên hoặc sợi tổng hợp, ví dụ thuốc nhuộm inđigo, thuốc nhuộm đỏ axit, thuốc nhuộm đen anilin. Đại đa số thuốc nhuộm hoà tan trong nước, hoặc khi qua các xử lý hoá học (axit hoá, khử) có thể hoà tan vào nước. Thuốc nhuộm có khả năng nhuộm màu rất mạnh, chỉ cần một ít thuốc nhuộm có thể nhuộm cả một tấm vải trở thành có màu sắc đẹp đẽ.

Cả bột màu và thuốc nhuộm đều như có phép màu riêng, không vật liệu nào có thể thay được vật liệu nào: Dùng thuốc nhuộm không thể che phủ được các dấu vết trên một bề mặt bị ố bẩn; trái lại dùng bột màu lại không "nhuộm màu" được vải, không chỉ lãng phí bột màu mà màu sẽ bám không đều trên vải và bám không bền vững được. Rõ ràng bột màu và thuốc nhuộm, mỗi vật liệu có sở trường và sở đoản riêng, không vật liệu nào có thể thay thế cho vật liệu nào.