Cô gái giẫm lên bánh mì

Hẳn là bạn đã nghe nói về một cô gái đã xéo lên ổ bánh mì để khỏi phải bẩn giầy và về sau cô ta khốn khổ như thế nào. Câu chuyện được viết lại và cũng đã được in ra.

Cô ta là một đứa trẻ nghèo, mà lại tự cao, tự đại. Cô ta thật xấu tính, xấu nết. Khi còn nhỏ cô ta thích bắt ruồi rồi vặt cánh, để bắt chúng phải bò lê bò càng. Cô ta nhặt một con bọ cam và một con bọ dừa, dính mỗi con lên chiếc đinh ghim, rồi đặt một chiếc lá xanh, hoặc một mảnh giấy nhỏ lên sát chân chúng. Những sinh vật tội nghiệp bám chặt vào đó, xoay xở vặn vẹo, cố thoát ra khỏi chiếc đinh ghim.

– Kìa, bọ cánh cam đang đọc – con bé Inger nói – Hãy xem nó lật trang thế nào?.

Lớn lên, cô lại càng xấu tính hơn, nhưng cô ta lại rất xinh, điều đó thật tai họa, nếu không, cô đã bị ăn tát nhiều hơn rồi đấy.

– Mày thật vô phương cứu chữa rồi – Mẹ cô gái bảo – Khi còn bé, mày thường xéo lên tạp dề của tao, bây giờ mày lớn hơn, tao e rằng một ngày kia mày sẽ xéo lên tim tao.

Và chắc chắn là cô ta làm thế.

Và rồi, cô ta đi giúp việc cho một gia đình khá giả sống ở nông thôn. Họ đối xử với cô như thể con cái trong nhà và cho cô ăn mặc như con cái họ. Cô trông rất ưa nhìn, và cô càng vênh váo hơn.

Sau khi cô ở với họ được một năm, bà chủ bảo cô:

– Này Inger, đã đến lúc cháu về thăm cha mẹ.

Thế là cô đi, dù đó chỉ là để khoe mẽ và để bố mẹ thấy cô trở nên xinh đẹp như thế nào. Nhưng khi cô tới ngoại ô thành phố, thấy mấy cô gái với mấy chàng trai đang ngồi tán gẫu với nhau bên hồ, và mẹ cô cũng ở đó, đang ngồi nghỉ trên phiến đá với một bó củi đã lượm trong rừng, cô cảm thấy xấu hổ vì ăn mặc đẹp nhường này, mà phải có một người mẹ rách rưới đi kiếm từng que củi. Cô liền quay về nhà chủ không luyến tiếc, mà chỉ bực mình.

Rồi sáu tháng lại trôi qua.

– Cháu nhất định phải về nhà một ngày để thăm cha mẹ già, Inger ạ – Bà chủ bảo – Đây là ổ bánh mì trắng to, cháu có thể cầm theo. Cha mẹ cháu rất mừng vì được gặp cháu đấy.

Thế là Inger mặc bộ váy đẹp nhất, đi đôi giầy mới. Cô nâng váy và cẩn thận nhìn những chỗ đang bước, chỉ để giữ cho giày sạch đẹp, tất nhiên cô làm thế không có gì đáng trách. Nhưng khi cô tới chỗ con đường dẫn qua đầm lầy, có một vũng nước nhỏ dài, đầy bùn, cô ném ổ bánh mì xuống và dẫm lên ổ bánh để đi qua không bị ướt giày. Trong khi cô đứng một chân lên ổ bánh và nhấc chân kia lên, ổ bánh đã chìm xuống cùng với cô mỗi lúc một sâu hơn, và cô biến mất tăm. Người ta chẳng thấy gì ngoài một đầm lầy sủi bọt đen sì.

Câu chuyện là thế.

Điều gì đã xảy ra với cô? Cô tụt xuống chỗ bà chúa đầm lầy ở. Bà ta đang ủ rượu bia.

Bà chúa đầm lầy là dì của các tiên cô, họ biết nhau rất rõ. Có nhiều khúc ca viết về họ, nhiểu tranh vẽ về họ. Nhưng tất cả những con người đó đều biết bà chúa đầm lầy. Khi những đầm cỏ bốc hơi về mùa hè, đó là khi bà chúa đầm lầy ủ rượu bia.

Inger tụt xuống đúng hầm ủ rượu của bà chúa đầm lầy và đó chẳng là nơi người ta có thể chịu được lâu. Một hố phân cũng chẳng khác nào một ngôi nhà nguy nga rực rỡ nếu đem so với hầm ủ rượu của chúa đầm. Mỗi ngăn đều hôi thối khiến người ta ngất xỉu, ngoài ra, những ngăn này đều áp chặt với nhau và chỗ nào có một tí khe hở cũng có thể ép bật người ta ra ngoài. Chả ai có thể làm được như thế, bởi vì những con có gầy gò và những con rắn béo phệ cuốn lấy nhau ở đây.

Đấy là nơi Inger chìm xuống. Tất cả đống hổ lốn sống động ghê tởm đó bốc hơi lạnh giá, khiến cho cô rùng mình ớn lạnh đến tận mỗi ngón chân ngón tay càng lúc càng thấy cứng ngắc và tê dại. Ổ bánh vẫn dính chặt vào chân cô và kéo lê cô đi, như một chiếc khuy màu hổ phách lôi một sợi rơm vậy .

Chúa đầm ở nhà. Hầm ủ rượu bia ngày hôm đó đang bị lão quỷ và bà cố hắn kiểm soát – con mụ già cực kỳ độc ác – chưa bao giờ rảnh rỗi. Mụ ta không bao giờ ra ngoài mà không mang theo đồ kim chỉ và lúc này mụ ta cũng mang theo. Mụ ta đem theo chiếc đệm nhỏ găm đầy kim để găm đinh ghim và kim khâu vào chân người. Mụ ta thêu dệt những sự dối trá và móc đăng ten từ những lời vu vơ rơi xuống đất. Bất cứ thứ gì có thể gây tổn thương và đồi bại. Ô vâng, mụ ta biết làm tất cả các việc khâu, thêu, móc, đúng là một bà cố vĩ đại.

Mụ nhìn thấy Inger, giương mục kỉnh lên nhìn cô ta lần nữa.

– Một con bé có khả năng đây – Mụ ta nói – Ta muốn nó là vật kỷ niệm trong các chuyến đi của ta đến đây. Nó sẽ là bức tượng rất hay, gác phòng hành lang cho thằng chắt của ta.

Và mụ già dắt Inger, do thế mà Inger xuống địa ngục. Người ta không phải lúc nào cũng xuống thẳng địa ngục, mà có thể cứ loanh quay rồi mới đến, nếu quả thực có tài.

Đó là một buồng hành lang dài hun hút, khiến người ta chóng mặt khi thì nhìn phía đằng trước và cũng chóng mặt khi ngoái cổ nhìn phía sau. Và rồi một đoàn người khốn khổ tuyệt vọng, đang chờ cánh cửa nhân từ mở ra, có thể họ phải chờ lâu rồi. Những con nhện to béo đang núng nính giăng tơ nghìn năm quanh chân họ. Công việc lao dịch đó đã tẽ chân chúng lại như những chiếc xích bằng đồng, và thêm vào đó một nỗi lo lắng triền miên, bất tận trong mỗi sinh linh, nỗi lo âu tự dằn vặt to lớn. Trong số họ có một kẻ keo kiệt. Hắn tưởng đánh mất chìa khóa chiếc hộp đựng tiền và lúc này, chợt nhớ ra là chìa khóa vẫn cắm ở ổ khóa. Nhưng thôi, nếu muốn biến mất tất cả nỗi đau khổ của bọn họ ở đây thì phải mất quá nhiều thời gian. Inger cảm thấy ghê sợ phải đứng như tượng, dường như cô chỉ vừa mới bị đóng đinh chặt từ bên dưới ổ bánh.

– Chẳng qua chỉ cốt giữ cho giày sạch thôi – Cô ta tự nhủ.

– Sao họ cứ chăm chăm nhìn mình thế – Và sự thực thì họ đang chằm chằm nhìn cô. Những đam mê đồi bại chập chờn trong mắt họ, thật là khủng khiếp.

– Trông mình chắc là gợi cảm lắm – Inger nghĩ – Ta có gương mặt xinh xẻo, quần áo đẹp đẽ – Rồi cô ta đảo mắt, còn cổ cô ta cứng quá, khó quay.

Chúa ơi, cô ta đã lọt vào tận động của bà chúa đầm lầy mới bẩn thỉu làm sao! Cô ta không hề nghĩ đến điều đó. Quần áo cô hình như nhơ nhớp hơn cả một cái ung nhọt khổng lồ đầy mủ. Một con rắn đã bám vào tóc cô, đung đưa trên cổ cô. Từ một nếp gấp trên áo cô, có một con cóc ló ra kêu ộp ộp tựa như tiếng sủa của một con chó khản giọng. Thật quá khó chịu, nhưng cô tự an ủi: ”Những kẻ khác ở đây thực sự cũng khủng khiếp không kém, thật dễ sợ”.

Tồi tệ nhất là cô cảm thấy đói cồn đói cào. Cô cũng không thể cúi xuống để bẻ một miếng ở chiếc bánh cô đang đứng bên trên ư? Không thể, vì lưng cô đã cứng đơ, cánh tay và các ngón tay đã cứng đơ. Toàn thân như một chiếc cột đá. Cô chỉ có thể cử động đôi mắt ở đầu, đảo mắt để có thể nhìn ra phía sau, thật là khiếp hãi, khiếp hãi quá. Lũ ruồi đến và bò lên trên mắt cô, cứ bò đi, bò lại. Cô chớp chớp mắt, nhưng lũ ruồi không bay đi được, chúng không thể bay vì cánh đã bị vặt hết, chúng cứ bò quanh. Thật là cực hình, và vì cô đói, ít nhất cô cảm thấy ruột gan mình đang ăn thịt nhau và bụng cô trở nên trống rỗng, trống rỗng đến kinh hoàng.

– Nếu kéo dài tiếp tục, mình sẽ không thể chịu đựng nổi, cô tự nhủ – Nhưng cô phải chịu đựng và sẽ phải tiêp tục chịu đựng.

Rồi một giọt nước mắt nóng bỏng rơi xuống đầu cô, ri rỉ lăn xuống mặt cô, lăn xuống ngực cô, rồi rơi ngay xuống ổ bánh. Lại một giọt nước mắt nữa rơi và thêm nhiều giọt nữa.

Ai đang khóc trên đầu Inger? Ồ, chả phải cô có một người mẹ trên đời này sao? Những giọt nước mắt đau khổ của một người mẹ khóc vì con thì thế nào cũng tới được với con. Những giọt nước mắt ấy không đem tự do, giải phóng cho con được – Chúng bốc cháy, chúng chỉ khiến cho cực hình càng lớn hơn. Rồi đến cơn đói không thể chịu đựng nổi – và cũng không thể nào với đến ổ bánh cô đang dẫm chân lên. Cuối cùng cô ta cảm thấy lục phủ ngũ tạng tự ăn thịt nhau. Cô như một cây sậy khẳng khiu rỗng tuếch, hút mọi tiếng động xung quanh. Cô có thể nghe rất rõ mọi thứ trên mặt đất có liên quan đến cô và những điều cô nghe thấy thật gay gắt và hằn học. Người mẹ của cô, chắc chắn là đã khóc than vì quá đau khổ, nhưng bà vẫn nói thêm:

– Kiêu ngạo báo trước thất bại. Đó là không may của mày, Inger ạ. Sao mày làm mẹ đau lòng đến vậy?

Mẹ cô và tất cả những người khác trên đó đã biết tội ác của cô. Cô đã xéo lên ổ bánh mì, đã bị chìm xuống và mất tăm. Một người chăn bò đã kể với họ, vì anh ta đã tận mắt nhìn thấy tất cả từ trên dốc cao.

– Con đã làm mẹ đau lòng biết bao, Inger – Người mẹ nói.

Inger nghe thấy ông bà chủ đang nói chuyện – Hai con người tốt bụng – Giống như cha mẹ của cô vậy.

– Con bé thật xấu xa, nó không kính trọng thức ăn của Chúa, mà lại dẫm chân lên, cánh cửa nhân từ khó lòng mở ra cho nó.

– Nhẽ ra họ phải giúp mình sửa chữa lỗi lầm thường xuyên hơn – Inger nghĩ bụng – cứu mình khỏi những con đường tội lỗi.

Cô ta nghe thấy một bài vè về cô đã được lan truyền: ”Một cô gái trẻ kiêu ngạo xéo lên bánh mì để giữ cho giày đẹp”, người ta hát khắp nơi.

– Cứ cho là mình có lỗi nhiều và mình đã phải đau khổ biết bao vì tội lỗi. – Inger nghĩ – Thế sao những kẻ khác lại không bị trừng phạt vì những gì họ đã làm? Đúng rồi, còn rất nhiều thứ đáng bị trừng phạt chứ! Ồ, ta chịu cực hình đau đớn quá.

Và trái tim cô ta lại trở nên rắn hơn cả vỏ sò, vỏ ốc.

– Ta sẽ chẳng bao giờ tốt lành hơn khi bị ở với cái đám lúc nhúc này. Kìa bọn họ đang trố mắt nhìn ta. 

Cô cảm thấy tức giận và khinh miệt tất cả loài người.

– Giờ thì ở trên kia bọn họ tha hồ có chuyện mà kể. Ồ, mình thật là đau khổ.

Rồi, cô nghe thấy bọn họ kể câu chuyện của cô cho bọn trẻ con, và cái nhóc tì ấy gọi cô là “Inger độc ác”, chúng nói:

– Cô ta thật kinh tởm, thật đáng ghét, cô ta đáng bị trừng phạt.

Chẳng có gì ngoài những lời lẽ gay gắt, xấu xa về cô từ miệng lũ trẻ.

Tuy nhiên, một hôm, khi cơn đói và cơn bực tức đang giày vò ghê gớm trong cái vỏ rỗng tuếch của cô, thì cô nghe thấy có người nhắc đến tên cô và người ta kể câu chuyện của cô cho một đứa bé ngây thơ – một bé gái. Cô để ý thấy con bé này òa khóc về câu chuyện Inger kiêu ngạo, và sự thích làm đỏm của Inger.

– Thế chẳng bao giờ cô ấy trở nên đây nữa ư? Cô bé hỏi và người ta trả lời cô bé:

– Chẳng bao giờ cô ta trở nên đây nữa.

– Nhưng nếu cô ta xin tha thứ và hứa không bao giờ làm như thế nữa thì sao?

– Cô ta không bao giờ xin tha thứ đâu.

Người ta bảo cô bé:

– Ồ, con chỉ mong cô ta xin tha thứ – Cô gái bé bỏng vừa nói, vừa khóc và không ai dỗ được – Con sẽ trao ngôi nhà búp bê nếu họ để cô ấy lên đây. Thật quá cực hình cho Inger tội nghiệp.

Những lời nói đó rót thẳng xuống trái tim Inger, chúng hình như làm cho cô ta dễ chịu. Lần đầu tiên có người gọi: “Inger tội nghiệp” mà không thêm một tí gì khác về lỗi lầm của cô. Một đứa trẻ ngây thơ trong trắng đã khóc bào chữa cho cô ta, khiến cô cảm thấy là lạ, cứ muốn mình phải khóc lên, nhưng cô ta không thể khóc được, và điều đó cũng thật là cực hình.

Đã nhiều năm trôi qua trên trần thế và không có đổi thay nào ở dưới địa ngục. Inger ít nghe thấy tiếng ở bên trên hơn và cũng ít lời kể về cô hơn. Rồi một hôm, cô nghe thấy tiếng thở dài:

– Inger, Inger, con đã mang bao đau khổ cho mẹ! Mẹ thường nói con…

Mẹ cô đang hấp hối.

Đôi khi cô nghe thấy ông bà chủ cũ của cô nhắc đến tên cô và điều nhận xét dịu dàng nhất là khi bà chủ nói:

– Chẳng biết bao giờ có thể gặp lại Inger? Không hiểu nó ra sao nữa?

Nhưng Inger lại hiểu quá rõ rằng bà chủ thật thà của cô sẽ chẳng bao giờ đến đây được.

Lại một thời gian dằng dặc và cay đắng trôi qua. Rồi Inger lại nghe thấy người ta nhắc đến tên cô và cô nhìn thấy ở bên trên hình như có hai ngôi sao lấp lánh – Đó là hai con mắt dịu dàng đang khép lại trên mặt đất. Đã nhiều năm trôi qua kể từ khi cô bé con phát khóc vì “Inger tội nghiệp” – cô bé ấy nay đã thành một bà lão – mà sớm muộn Chúa cũng gọi về với Người. Và đúng vào lúc mà mọi ý nghĩ về cả cuộc đời bà đang hiện lên trước mắt bà, bà cũng nhớ khi còn bé, bà không thể không chua xót bật khóc, khi nghe kể chuyện Inger.

Thời điểm và ấn tượng đó chói ngời lên trong ký ức của bà lão trong lúc hấp hối, khiến bà bật khóc.

– Lạy chúa, con cũng vậy, cũng như Inger, thỉnh thoảng vô tâm chà đạp lên những ân sủng của Chúa. Chẳng phải tâm hồn con cũng kiêu ngạo? Còn Chúa, lạy Chúa lòng lành, đừng để con rớt xuống, hãy nâng con lên, đừng bỏ mặc con trong giờ phút cuối cùng này.

Rồi đôi mắt héo hon của bà khép lại, và đôi mắt của linh hồn bà mở ra để thấy những gì bị che giấu. Trong khi hình ảnh Inger hiện rõ rệt trong ý nghĩ cuối cùng của bà, thì bà nhìn thấy Inger bị lôi xuống rất sâu. Trước tình cảnh của cô, linh hồn thánh thiện đó đã òa khóc. Bà ngây ra như một đứa trẻ trong vương quốc của thiên đường và nức nở vì Inger khốn khổ. Nước mắt và những lời cầu nguyện của bà ngân lên như một tiếng vọng vang vào tận chiếc vỏ ốc rỗng đang giam hãm một linh hồn khốn khổ và nó bị chinh phục bằng tình thương yêu không thể tưởng tượng được ở bên trên.

Cứ nghĩ rằng có một thiên thần của Chúa phải ứa nước mắt vì mình! Tại sao cô lại được hưởng đặc ân này chứ? Cái linh hồn đang chịu cực hình dường như tập trung mọi suy nghĩ về những việc nó đã làm trong suốt cuộc đời trên trần thế, và nó đang khóc nấc lên. Inger chưa bao giờ khóc được như thế. Cô ta khóc vì tủi nhục. Cô cảm thấy không bao giờ được cánh cửa nhân từ sẽ còn mở ra với cô. Trái tim hối hận, cô đã hiểu ra điều này.

Lúc đó, một tia sáng lóe rọi xuống cái địa ngục không đáy này – thậm chí còn sáng hơn tia mặt trời làm tan người tuyết do bọn trẻ con đắp ở ngoài sân, còn nhanh hơn cả những bông tuyết – đang rơi xuống đôi môi nồng ấm của một đứa trẻ – tan chảy thành giọt, thân hình cứng ngắc như đá của Inger đã bốc hơi. Một chú chim con bay vút lên như tia chớp lóe sáng trên trần gian. Nhưng nó còn bẽn lẽn e dè với mọi thứ kề bên, nó tự cảm thấy xấu hổ trước cảnh tượng tất cả các sinh linh đang sống và vội vã đi tìm nơi ẩn nấp trong một hố tối tăm và tìm thấy hố đó trong một bức tường đổ nát. Nó co ro trên tường và sợ hãi tất cả mọi thứ, không thể thốt lên một tiếng kêu, vì nó không có giọng.

Chim ở đó một lúc lâu, trước khi đủ bình tĩnh để nhìn và đánh giá tất cả vẻ đẹp đang diễn ra trước mắt. Đúng vậy, thật đẹp quá. Không khí sao mà trong lành và ấm áp, ánh trăng chiếu sao mà sáng. Cây to, cây to, cây nhỏ tỏa hương ngọt ngào, mà cả vị trí nó đậu sao mà dễ chịu, chiếc áo khoác lông của nó sao mà sạch sẽ tinh xảo. Nó đã phát hiện tình yêu và sự huy hoàng tráng lệ trong tất cả mọi thứ được tạo ra! Tất cả mọi suy nghĩ thức dậy trong trái tim, chú chim đang cố gắng tìm cách thể hiện trong tiếng hót, nhưng chim không biết phải làm như thế nào. Chắc nó thích hót điệu của chim cúc cu và họa mi thường hót vào mùa xuân. Chúa cũng từng nghe thấy bản tình ca không lời của lũ côn trùng, lúc này lại đang lắng nghe bản tụng ca dâng lên, hài hòa trong ý nghĩ như một bản thánh ca, thường để đánh thức tâm hồn David, trước khi tìm ra lời và nhạc.

Trong nhiều ngày, nhiều tuần lễ, những bài ca thầm lặng cứ lớn dần lên và lớn lên. Chắc chắn chúng sẽ bật lên với tiếng vỗ cánh đầu tiên trong một việc thiện – một việc như thế phải được làm ngay bây giờ.

Lễ Giáng sinh thiêng liêng đến rồi. Người nông dân dựng một cây cột tựa sát vào tường và buộc lên đó một bó luá mì nguyên hạt để chim chóc trên không cũng có thể có Giáng sinh vui vẻ – một bữa tiệc chúc mừng Chúa Cứu Thế.
Bình minh đang lên vào buổi sáng Giáng sinh, lấp lánh trên bó lúa mì và chim chóc líu lo bay quanh cây tiệc đó. Rồi đồng thời cũng có tiếng “tuýt luýt” vang lên ở bờ tường. Ý nghĩa thăng hoa bật thành tiếng vang, tiếng líu lo yếu ớt trở thành bản tụng ca vui sướng. Ý tưởng làm việc thiện thức dậy và chú chim bay ra khỏi nơi ẩn nấp. Ở trên trời bầy chim hiểu rõ đây là loài chim gì.

Mùa đông bắt đầu thực sự, nước đã đóng băng dầy, chim chóc và thú rừng thường dè sẻn thức ăn. Chú chim nhỏ bay theo dọc đường cái và cố kiếm – trong các rãnh trượt tuyết và mọi nơi – một hạt thóc. Ở những quán trọ ven đường nó có thể tình cờ kiếm được ít mẩu bánh vụn nhưng cũng chỉ ăn ít thôi, còn để lại cho các con chim sẻ khác đang đói meo, mà nó biết rằng chúng có thể kiếm mồi ở đây.

Nó cũng bay tới nhiều thị trấn, để kiếm ăn và bất cứ đâu có một bàn tay từ thiện rắc vụn bánh từ trên cửa sổ cho chim, nó cũng chỉ ăn một chút ít, còn để lại cho các con chim khác.

Trong suốt hành trình mùa đông, chim đã nhặt nhạnh và phân phát đi rất nhiều vụn bánh. Trọng lượng tất cả số đó ngang bằng ổ bánh mì mà Inger xéo lên để khỏi bần giầy. Khi vụn bánh cuối cùng được chim tìm thấy và cho đi, thì đôi cánh màu xám của chim trở nên trắng toát và sải rộng.

– Này, có một con hải yến đang cất cánh bay qua hồ – bầy trẻ reo lên khi nhìn thấy con chim màu trắng. Thoạt tiên, nó chao cánh xuống mặt hồ, rồi vút lên ánh Mặt trời rực rỡ. Chim trắng đến nỗi lóa cả mắt, đến nỗi không ai nhìn thấy nó biến đổi thế nào. Người ta bảo rằng chim đã bay thẳng vào Mặt trời.