Nàng tiên trong ngà voi
Ngày xưa, có một nhà kia sinh được ba người con, hai trai và một gái. Rôn là con trai lớn, làm ăn rất siêng năng, săn bắn giỏi. Ngày nào anh cũng mang về hai ba chục con sóc, con chuột, con rắn mối.
Thấy Rôn có tài, bọn nhà giàu ghen tị, tìm cách hãm hại. Chúng bảo rằng Rôn bắn hết chim muông trên rừng, bắn hết chuột, hết sóc sẽ bắn đến trâu bò của dân làng. Bọn chúng lại dọa cha mẹ Rôn rằng, lúc nào Rôn bắn chết trâu bò của làng thì làng sẽ giết chết cả nhà. Cha Rôn lo sợ, nghĩ rằng nếu để thế này, có ngày nguy mất. Ông bèn nghĩ cách đem con bỏ vào rừng sâu, để cả nhà khỏi vạ.
Hôm sau, người cha để đứa con trai thứ hai là Rắc ở nhà, dẫn Rôn và đứa con gái đi. Ông bảo với hai con là đi săn con chuột, con sóc. Vì thương con, nên ông ta mang đi đủ thứ: gạo, muối, nồi, bát,… Đi mấy ngày đường, cha con đến một đỉnh núi cao ngất, ông che lều nghỉ tạm. Đêm đến, đợi cho hai con ngủ say rồi, ông bỏ con mà về, vừa đi vừa khóc.
Lúc ngủ dậy, hai anh em cùng than khóc, kêu cha suốt một ngày ròng. Lúc mặt trời đã lặn, Rôn bảo em:
– Thôi đừng khóc nữa, có gạo, có muối rồi, bây giờ chặt củi nấu cơm mà ăn!
Anh em sinh sống như vậy suốt mười ngày trời. Đến ngày thứ mười, hột gạo hết, anh em hái đọt móc mà ăn. Ăn đọt móc mấy ngày lại ăn đọt mây, ăn củ mài.
Đang ngồi nhai mấy đọt mây, đứa em gái trông thấy dưới bụi cây có đàn kiến đang tha thóc. Nó nhặt thóc của kiến được một ô định lấy đá giã thóc. Người anh bảo:
– Một ô thóc thì ăn được một bữa là cùng! Ăn làm gì, đem thóc ấy gieo vào rẫy thành lúa sẽ được nhiều thóc.
Thế là anh em dành ô thóc kia làm giống và định hôm sau sang phía mặt trời mọc phát rẫy gieo lúa.
Đêm hôm ấy, đứa em nằm mộng thấy thần Núi không cho phát rẫy phía mặt trời mọc. Anh em lại bàn với nhau sẽ làm rẫy phía mặt trời lặn. Đêm thứ hai, đứa em gái lại mộng thấy thần Núi cũng không bằng lòng. Anh em bảo nhau:
– Cha đem bỏ chúng ta trong rừng. Thần Núi không cho phát rẫy làm nương. Chắc anh em ta phải chết thôi!
Đêm thứ bam đứa em gái lại được thần Núi bảo cho rằng đi tìm nơi nào có tảng đá lớn, bằng phẳng thì gieo lúa trên đó, lúa sẽ mọc tốt.
Theo lời dặn của thần, hai anh em tìm mãi mấy ngày liền thì gặp một nơi đá phẳng lì, đẹp lắm. Anh em gánh đất đắp thật dày trên đá rồi gieo lúa. Mấy hôm sau, lúa lên tươi tốt. Một tháng sau, lúa trổ cành nào cũng trĩu hạt. Nhưng không may cho anh em Rôn, lúa vừa chín thì đứa em gái được thần báo mộng, lúa bị voi ăn rồi.
Tỉnh dậy, vội chạy ra xem thì quả thật, một con voi to lớn phá hết lúa vàng.
Anh em rủ nhau đuổi voi đi. Voi đứng lại, bảo:
– Đừng đuổi voi đi! Muốn gì voi sẽ cho.
Rôn bảo:
– Chẳng muốn gì cả! Chẳng xin gì cả! Bao nhiêu lúa tốt voi phá sạch rồi! Anh em tôi chỉ có chết đói thôi!
Voi trả lời:
– Không lo!
Nói xong, voi rút một chiếc ngà đưa cho Rôn.
– Này! Chiếc ngà này sẽ làm ra lúa đấy! Khiêng về đi!
Dốc hết sức lực, mất một ngày anh em mới đưa ngà về đến lều.
Anh em Rôn lại ra rẫy nhặt thóc rụng. Trưa về anh em đã thấy ở nhà có sẵn một mâm cơm, thức ăn ngon lành, hơi bốc thơm phức! Anh em lấy làm lạ và nghi rằng ăn vào sẽ bị độc nên người anh không cho em ăn. Người anh chỉ ăn thử một hạt. Cả ngày đó, chẳng thấy mệt mỏi gì, người anh vừa mừng nhưng lại vừa lo.
Cứ như thế, ngày hôm sau lại cũng có cơm canh ngon lành.
Muốn biết tay ai đã dọn nên cơm canh như thế, họ bàn với nhau:
– Hôm nay mình sẽ đi thật xa để săn con chim, con sóc, con chuột.
Bàn như vậy, nhưng anh em Rôn chỉ ra ngồi sau nhà, để xem thử ai dọn cơm.
Bữa ấy, lúc mặt trời đã lên rồi, anh em Rôn nhìn vào khe cửa của vách thì thấy một nàng tiên trong ngà voi xinh đẹp tuyệt trần bước ra… Anh em Rôn nhảy vào nhà, ôm chầm lấy cô.
Cô vội kêu:
– Đừng bắt tôi! Đừng bắt tôi!
Anh em Rôn chẳng chịu thả cô. Người anh xé khố của mình cho cô mặc.
Nàng tiên bảo anh em Rôn đi chặt mây song về, và dặn:
– Khi kéo mấy song về, dọc đường có nghe như tiếng ngựa trâu chay theo thì đừng ngoái cổ lại nhé.
Theo lời dặn của cô, anh em Rôn kéo mây song đến nhà thì cũng kéo luôn về một bầy trâu, bò nhiều vô kể. Từ đó Rôn lấy nàng tiên. Nàng tiên cũng hóa thêm một người con trai đẹp đẽ phi thường làm chồng cô em gái. Sau đó, cô biến túp lều thành nhà cao cửa lớn. Hai đôi vợ chồng sống với nhau rất hòa thuận. Dân ở đâu cũng kéo đến ở vùng này, làm cho đỉnh núi càng thêm vui.
Một hôm, cha con Rắc đi săn trong rừng. Con chó săn chạy lên vùng nhà Rôn. Dân làng không biết chó của ai, định bắt làm thịt. Rôn không đồng ý cho dân làng thịt con chó, vì thấy con chó này giống con chó của cha mình. Rôn lại đem thịt, cơm, rượu cột vào bụng chó và thả cho về. Chó chạy đi chạy về mấy lần như vậy, mỗi ngày đem thêm gạo, thêm rượu cho cha con Rắc. Ông ta lấy một gói hạt mè buộc dưới bụng chó. Lúc chó chạy thì hạt mè rơi xuống đất. Ba tháng sau, mè mọc lên. Cha con Rắc theo dấu cây mè để tìm xem ai là người đã cho mình cơm rượu nhiều như vậy.
Đến nơi, cha con Rắc gặp lại anh em Rôn rất lấy làm lạ. Vì đã mấy năm rồi, ông ta tưởng Rôn đã chết, không ngờ Rôn cnf sống, lại có vợ đẹp, có nhà cửa lộng lẫy. Vợ chồng Rôn và hai vợ chồng cô em đối đãi với cha vè em Rắc rất tử tế.
Kể lại chuyện cũ, cha con Rôn, Rắc rất căm tức bọn nhà giàu tham ác ở làng. Họ gọi dân làng kéo về làng cũ, bắt hết bọn chúng. Từ đó, dân hai làng đi lại với nhau, làm ăn vui vẻ.