Cây dẻ trả ơn

Ngày xưa, trong một làng đánh cá, có một người đàn bà góa sống với cô con gái duy nhất. Hai mẹ con mới đến làng này cách đây mấy năm thôi. Khi người chồng chưa mất thì cả gia đình sống hạnh phúc trong cảnh sung túc, người chồng nguyên là một thương gia ở trên phố. Nhưng ai ngờ được hạnh phúc ở đời mong manh ra sao…

Một hôm, người thương gia lâm bệnh, rồi sau một thời gian ông ta qua đời và được chôn cất rất trọng thể. Người vợ góa sống với cô con gái duy nhất. Có lẽ bà ta không lưu tâm đến công việc kinh doanh, cũng có lẽ bà không may mắn, và có thể vì lẽ gì đó mà khách hàng càng thưa thớt dần, rồi nợ nần càng ngày càng chồng chất, cho đến một ngày người vợ góa không còn cách nào khác ngoài việc bán những gì còn lại trong nhà để trả nợ, rồi rời thành phố về quê sinh sống. Ở đây, bà luôn tỏ ra mẫu mực, dành hết tâm huyết để thương yêu con, để cô khỏi cảm thấy tủi phận. Cô gái có tấm lòng vàng, rất thương người. Cô rất đáng yêu, dịu dàng với mọi người. Nhìn nàng, ai cũng thương mến hết. Bà góa phụ rất vui mừng có được một cô con gái như thế, cứ nhìn cảnh nàng lo lắng chăm sóc mẹ, đỡ đần việc nhà là bà quên hết mọi buồn khổ trong lòng. Nhưng bà góa phụ đã già rồi, tiền bạc lại càng ngày càng eo hẹp, cô Hanakô bèn quyết định kiếm việc làm để giúp mẹ. Vì dễ thương, dịu dàng, nên chẳng mấy chốc mà cô tìm được một việc làm tốt ở thành phố lân cận. Dù đường đi từ nhà đến nơi làm việc mất hết một giờ, nhưng Hanakô không muốn để mẹ phải ở nhà một mình, sáng nào nàng cũng ra đi từ sáng sớm và đến khi trời tối mới về nhà. Mỗi lần như thế, cô mang về trong túi xách một nửa phần ăn cô nhận được.

Đường đi rất khó khăn, nhất là vào mùa đông hay những khi trời nổi bão táp về mùa thu, nhưng Hanakô cũng không ngại gì. Nàng nhảy nhót vui tươi, tinh thần hưng phấn trước cảnh vật thiên nhiên tươi đẹp ở trong rừng. Hanakô thuộc lòng từng tổ chim, nhớ từng đóa hoa mới nở trong rừng. Nhưng nàng đặc biệt quan tâm nhất đến cây dẻ khổng lồ, cây có tán lá tỏa rộng, nằm ở giữa đường từ thành phố vế làng. Thân cây vươn cao cho nên đi từ xa Hanakô đã thấy nó rồi và nàng chào cây từ xa, vì nhờ cây dẻ này mà nàng biết mình đã đi được nửa đường. Nhưng chẳng bao lâu sau, nàng càng gắn bó với cây hơn, nàng có thói quen dừng lại bên cây bất kể thời gian, dù trời rơi tuyết hay là nắng ráo – để kể cho cây nghe những gì nàng đã thấy trong ngày, những chuyện mới xảy ra trong thành phố, những chuyện mà cây không thể thấy được cho dù cây cao lớn hơn nàng, hay kể cho cây nghe về chuyện của mẹ nàng, chuyện hai cái chân của mẹ đã đi đứng khó khăn lắm rồi và chuyện nàng rất mong mẹ được sống vui trên cõi đời này. Và vừa nói chuyện, nàng vuốt ve lớp vỏ cây già nua sần sùi nứt nẻ,

rồi lượm hết lá khô, cành cây khô đã bị gió thổi mang đến ùn lên rễ cây.

Suốt ba năm trời, nàng Hanakô ngày nào cũng chuyện trò với cây và với thời gian, nàng đã thực sự quên rằng cây hoàn toàn khác với cô. Cây đã trở thành người bạn duy nhất để cô tâm sự, ký thác nỗi đau khổ cũng như chia sẻ niềm vui trong lòng mình.

Một buổi tối, như mọi khi, nàng về nhà có mang theo phần ăn cho mẹ. Hôm ấy, do bận công việc phải về muộn, cho nên nàng vội đi nhanh chân để mẹ nàng ăn cho đúng giờ và khỏi lo lắng. Từ xa, nàng đã tìm cái cây để xác định điểm giữa của đoạn đường, dù lần này nàng không có thì giờ để nói chuyện với cây. Nhưng nàng cũng có thể dừng lại một lát để vuốt ve cây, lòng nàng vui mừng vì sắp gặp được bạn thân, đến nỗi không nhận thấy mây đen đã kéo ùn ùn khắp cả bầu trời. Khi những giọt nước mưa đấu tiên rơi xuống, thì nàng cũng vừa kịp đến bên gốc cây để núp dưới tán lá dày rậm rạp. Mưa rơi ào ào trên lá, Hanakô đứng nép sát vào thân cây lắng nghe nước chảy ầm ầm như thác đổ.

Bỗng nàng có cảm giác như nghe có tiếng người nói xen lẫn với tiếng mưa rơi ầm ầm, tiếng nói văng vẳng bên tai nàng:

Hanakô thân mến ơi, đã đến lúc chúng ta sắp chia tay nhau rồi. Ba hôm nữa, thợ mộc của nhà vua sẽ đến hạ tôi xuống. Người ta muốn lấy thân tôi để làm một chiếc thuyền. Trong vòng ba tháng, chiếc thuyền phải hạ thủy và người ta sẽ tổ chức một buổi lễ ăn mừng. Nhà vua sẽ đích thân đến tham dự. Trong giờ phút giã từ này, tôi muốn cám ơn cô, cám ơn tình bạn của cô, cám ơn tấm lòng ân cần của cô. Tấm lòng vàng của cô đã làm cho tôi xúc động vô cùng. Nhưng điều làm cho tôi cảm phục hơn nữa là tấm lòng tận tụy của cô đối với mẹ già, cô đã chăm sóc mẹ của mình rất chí tình. Cô thật xứng đáng để có một số phận tốt đẹp hơn, và vì khả năng tôi có thể giúp cô đạt được số phận tốt đẹp ấy, cho nên xin hãy lắng nghe tôi nói cho kỹ nhé: khi người quản lý ra lệnh hạ thủy chiếc thuyền, thì không có một sức mạnh nào trên đời có thể làm cho thuyền di chuyển được. Cuối cùng, nhà vua sẽ hứa khen tặng hậu hĩnh cho ai đẩy được chiếc thuyền xuống nước. Nhưng cũng không có ai lay chuyển được, chỉ khi nào cô đến gần tôi và nói nhỏ: “Tôi đây, Hanakô đây, tôi đã đến với bạn đây” thì khi ấy chiếc thuyền mới nhẹ nhàng trượt xuống nước thôi. Xin giã biệt Hanakô thân yêu, mong cô mãi mãi dễ thương và tốt bụng.

Cây vừa nói xong thì mưa ngừng rơi và bầu trời trong sáng trở lại. Quá đỗi ngạc nhiên, Hanakô nhủ thầm: “Chắc mình nằm mơ rồi. Cây làm sao biết nói, cho dù cây này là bạn thân của mình”. Rồi nàng âu yếm vuốt ve thân cây, lấy cái túi xách và vội vàng chạy về nhà.

Tối hôm sau, nàng lại dừng bên cây.

Bạn biết không, – nàng vừa thở hổn hển vừa nói với cây – hôm qua mình đã mơ thấy ác mộng. Mình mơ thấy người ta sắp hạ bạn xuống. Mình tin chắc sẽ không bao giờ xảy ra chuyện đó. Nếu có chuyện đó thì mình sẽ lấy ai để chuyện trò?

Nhưng vào ngày thứ ba, khi Hanakô trở về nhà, nàng cố nhìn để tìm bạn từ xa, nhưng vòm cao rậm của cây đã biến mất. Nàng run sợ, vội đi nhanh, nhưng những điều cây báo trước cho nàng hay đã xảy đến. Ở chỗ thân cây kiêu hãnh vươn lên, thợ mộc đang chặt đứt những cành cuối cùng trên thân cây khổng lồ đã bị hạ xuống. Hanakô buồn bã, vuốt ve vỏ cây lần cuối, rồi chầm chậm quay về nhà.

Tối hôm đó, trong nhà vắng tiếng ca hát vui tươi, Hanakô lặng lẽ giúp mẹ ăn cơm, lòng không ngớt nghĩ đến cây dẻ khốn khổ. Từ nay con đường qua rừng sẽ buồn biết bao vì không còn có bạn hiền nữa!

Tất cả những gì cây nói trước, bây giờ đều đã xảy ra. Giờ đây ở mép làng, ngay trên bờ sông đầy thợ thuyền, họ cưa thân cây ra, bào cho láng, tiện cọc, rồi đóng một chiếc thuyền lớn.

Ba tháng trôi qua, cạnh bờ nước hiện ra một chiếc thuyền xinh đẹp, thơm mùi gỗ, nằm lấp lánh dưới ánh mặt trời.

Rồi ngày hạ thủy chiếc thuyền đến, người ta tổ chức một buổi lễ tưng bừng: dân chúng tụ lại đông đúc để xem cảnh hạ thủy chiếc thuyền. Người nào người nấy đều mặc áo quần đẹp nhất. Người buôn kẻ bán kéo đến, vô số quà bánh bày bán khắp nơi, nào là các thứ bánh bột gạo, bánh rán, cá tươi và các thức ăn ngon lành khác. Lại còn có cả nghệ sĩ sân khấu đến diễn trò trên bãi sông cạn để giúp vui cho buổi lễ. Người ta chỉ còn đợi nhà vua nữa mà thôi, và ngài cùng đoàn tùy tùng hùng hậu đã đến sau cùng. Tất cả mọi người đều tuôn ra bờ sông, thiên hạ chen chúc nhau thôi thì đến cả một hạt lúa cũng không có đường lọt qua cho được.

Nhưng việc hạ thủy chiếc thuyền xảy ra như thế nào? Tất cả thợ thuyền ra sức đẩy chiếc thuyền, kẻ đẩy, người lôi, dây kéo căng ra kêu răng rắc, thế mà chiếc thuyền vẫn trơ như đá, vững như đồng. Làm ra một chiếc thuyền đẹp đẽ như thế này mà không hạ thủy được, thì thử hỏi dùng nó vào việc gì đã chứ? Người quản lý tái mét vì lo sợ. Nhục nhã làm sao, có cả nhà vua chứng kiến nữa; mặc dù ông ta đã hết sức hò hét, la mắng, khuyến khích thợ thuyền ra sức đẩy, nhưng nó vẫn nằm ỳ ra đấy. Chiếc thuyền vẫn không nhúc nhích một tí nào. Khách đến xem cũng xuống đẩy giúp một tay,

nhưng vẫn vô ích.

Cuối cùng nhà vua phải tuyên bố rằng ngài sẽ khen thường hậu hĩnh những ai phá được bùa phép, trù yếm nơi chiếc thuyền, để nó chịu xuống nước. Khắp nước những người nổi tiếng có tài trừ tà ma, quỉ quái đều đáp ứng lời hiệu triệu của nhà vua, nhưng cũng chịu. Thậm chí cả các nhà sư thông thái và các bậc cao tay ấn cũng đành bó tay. Người nào cũng ra sức thử tài, nhưng không ai thành công hết. Chiếc thuyền vẫn nằm ì trên bãi, tỏa mùi gỗ thơm tho và lấp lánh dưới ánh mặt trời, không ai có thể làm cho nó trượt xuống nước được.

Hanakô đứng trong đám dân làng, nàng nhìn cảnh xảy ra, suy nghĩ để xem thử có nên nghe lời khuyên của cây dẻ không. Nhưng đã có nhiều người trổ tài thử sức rồi kia mà. Nếu nàng muốn thử sức, thì thế nào cũng bị người ta nhạo báng mà thôi. Mà biết đâu nhỉ, biết đâu câu chuyện cây dẻ nói với nàng vào cái ngày xa xưa ấy lại là chuyện thực chứ không phải mộng mị gì hết? Vả lại khi nhớ đến lời cây nói với nàng hôm ấy, nàng thấy những lời cây nói đều đã xảy ra đúng với sự thật, cho nên nàng thu hết can đảm, bước ra khoảng trống trước mũi chiếc thuyền, cúi người chào thật thấp rồi nói lớn:

Nếu quí ngài cho phép, tôi sẽ cố thử làm vô hiệu hóa bùa phép đã ám vào chiếc thuyền này.

Những điều nàng lo sợ đã xảy đến, mọi người đều ồ lên nhạo báng nàng. Nhất là những người đã trổ tài để tìm vận may, những người có sức vóc và những thầy tu quỷ quyệt. Một cô gái yếu đuối như thế kia mà lại định chơi trội hơn những người tài ba khác ư? Họ la lên:

Hãy về nhà đi, cô bé ơi, đừng nghĩ đến chuyện vá trời lấp biển. Cô chỉ làm trở ngại công việc của người ta mà thôi.

Nhưng những người lân gia với nàng có mặt hôm ấy lại lên tiếng ủng hộ nàng:

Cô Hanakô đấy, cứ để cho cô ấy thử sức đi. Cô ấy tốt và dễ thương lắm, cô ấy không làm chuyện gì bậy bạ đâu. Biết đâu cô ta có thể làm cho chiếc thuyền hạ thủy được.

Cuối cùng, người quản lý ra dấu cho cô trổ tài, vì ông ta không muốn bỏ qua một cơ hội nào hết.

Hanakô bối rối, hồi hộp, bước đến gần chiếc thuyền rồi nói nho nhỏ:

– Tôi đây, Hanakô đây!

Vì quá xúc động, nàng nói quá nhỏ nên lời nàng không thể nghe hiểu được. Tất cả quan khách đều chăm chú nhìn nàng để xem công việc tiến hành ra sao. Hanakô đứng yên một chút để lấy lại bình tĩnh, rồi nàng nhích vào gần hơn, vuốt ve mạn thuyền và nói:

– Tôi là Hanakô đây, tôi đến với bạn đây!

Nàng vừa thốt xong những lời ấy, lập tức chiếc thuyền một mình từ từ di chuyển, nhẹ nhàng trượt xuống nước.

Thế là mọi người reo lên vui sướng. Tất cả đều khâm phục Hanakô, nhà vua cho gọi nàng đến để hỏi nàng muốn được khen thưởng gì.

Hanakô liền kể cho nhà vua nghe tình bạn thắm thiết giữa nàng và cây dẻ và cũng kể cho ngài biết cây đã muốn giúp nàng và mẹ nàng. Nhà vua rất hài lòng người con gái dễ thương, mẫu mực này, ngài thưởng cho nàng rất nhiều tiền bạc, và kể từ hôm ấy, nàng sống hạnh phúc, êm ấm bên cạnh mẹ già.