Nàng Cói

Vào thời Minh, có một cô gái tên là Mộc Định được gả cho một người nông dân nọ. Nàng Mộc Định là một người vợ tốt, hiểu biết hơn người, thẳng thắn trung thực và rất cẩn thận. Nàng còn vô cùng khéo tay, bất cứ vật gì khi vào tay nàng đều được nâng niu; làm việc gì, nàng cũng suy nghĩ và thử nghiệm nhiều phương pháp khác nhau. Ngay cả một việc đơn giản như quét nhà, nàng cũng không bao giờ làm qua loa mà luôn làm tốt hơn những người khác. Nếu như người khác quét nhà không sạch, nàng sẽ bắt tay vào dọn dẹp, chỉ một loáng, tất cả đã trở nên sạch sẽ, gọn gàng. Mọi người đều nói: “Sau khi Mộc Định quét nhà, nếu nằm xuống đất ngủ thì cũng không bị dính một hạt bụi vào người.”

Bình thường, nàng Mộc Định rất thích hái cỏ đuôi chó, hoa dại và dây thường xuân ở bờ sông, bờ ruộng về để bện thành những giỏ hoa, túi xách và đèn lồng cho con chơi. Một hôm, nàng thấy một loài cây lạ mọc dưới nước, bèn lấy một ít về, bện thành một quả bóng nhỏ. Loại cây này có thân tròn và nhỏ, sau khi cắt ra có thể thấy một sợi tơ màu trắng và mềm mại ở giữa thân cây. Nàng Mộc Định nghĩ, nếu lấy sợi tơ này làm ruột gối thì chắc là mềm mại lắm đây. Thế rồi nàng dùng đôi bàn tay linh hoạt và khéo léo của mình kéo một sợi tơ nhỏ trắng như tuyết từ trong thân cây ra. Tình cờ, nàng phát hiện sợi tơ này rất dễ cháy, có thể đặt vào trong đĩa đèn dầu để làm bấc đèn, tốt hơn bấc đèn bằng vải sợi rất nhiều, vừa tiện lợi, lại tiết kiệm dầu mà đèn lại sáng hơn. Thế là Mộc Định liền đặt tên cho loài cây này là “cây Cói”, còn sợi tơ trong thân cây được gọi là “sợi Cói”.

Sau đó, nàng bàn với chồng, dọn một thửa ruộng của nhà để chuyên trồng loại cây dại này. Nhờ sự chăm sóc tỉ mỉ và cần mẫn của Mộc Định mà ruộng cây cói xanh tốt, lớn nhanh như thổi, những sợi cói cũng trở nên dài và chắc chắn hơn. Phần còn lại của cây còn có thể dùng để làm mũ rơm, làm sọt, bồ, làm túi xách… Sau đó, nàng còn dùng những sợi cói dệt thành một cái chiếu vừa mát vừa mềm mại. Nàng mang những món đồ mà mình làm được ra chợ bán, giá thành rẻ mà lại bền đẹp, rất được mọi người ưa chuộng. Hai vợ chồng Mộc Định tính toán, trồng một mẫu cây cói còn có thu nhập cao hơn mười mẫu hoa màu, ngũ cốc. Vậy là hai người chỉ chuyên trồng loại cây này trong ruộng nhà mình, càng trồng càng nhiều, đồ đạc làm ra càng không đếm xuể, cuộc sống của gia đình nàng cũng nhờ thế mà khấm khá hơn. Một năm nọ, vì làm việc quá mệt mỏi mà tất cả người trong nhà Mộc Định đều bị ốm. Trong thôn có một bà lão hơn năm mươi tuổi, tính tình rất lương thiện, thích giúp đỡ người khác. Thấy nhà Mộc Định đang lâm vào tình thế khó khăn, bà lão liền gọi thêm hai mươi cô gái trong làng đến nhà Mộc Định đun thuốc, nấu cơm, giúp nàng làm việc nhà. Hai vợ chồng Mộc Định rất cảm động trước sự giúp đỡ đó.

Để tạ ơn, Mộc Định bèn truyền dạy kinh nghiệm làm bấc đèn, dệt chiếu cói cho các cô gái trong làng. Sau đó, sản phẩm bấc đèn và chiếu cói do làng này làm ra được bán khắp các trấn ở Đông Bắc Trung Quốc, lại còn truyền đến tận Tứ Xuyên, Quý Châu và cả kinh thành nữa.