Sự tích cây xấu hổ

Ngày xửa ngày xưa, có một cô gái rất đẹp. Xóm làng ai ai cũng trầm trồ khen ngợi. Tên của cô gái là Trinh, hình vóc mảnh mai, dáng đi yểu điệu. Đặc biệt cô có đôi mắt đen huyền che khuất sau đôi hàng lông nheo vừa dài, vừa sậm.

Hàng ngày, cô Trinh phải gánh rau ra chợ bán để nuôi mẹ già và em dại. Trên đường ra chợ, hễ có cậu con trai nào tán tỉnh, nhòm ngó, cô luôn e thẹn cúi đầu. Hai hàng lông nheo lại sụp xuống, che khuất đôi mắt đen huyền xinh đẹp.

Đã có sắc đẹp lại có đức tính tốt như thế, thử hỏi ai mà không yêu được chứ!

Trong xóm có một anh học trò con nhà giàu có đem lòng yêu mến cô gái. Ngày ngày, anh đều kiếm cớ đứng đợi ở bên đường khi Trinh tan chợ, chỉ mong được tâm sự vài lời với người mình yêu. Nhưng đều bị cô Trinh từ chối khéo:

– Chuyện trăm năm, phải nhờ sự ưng thuận của cha mẹ tôi ở nhà.

Nhuốm bệnh tương tư, một hôm anh học trò lén đi theo sau cô mà trộm ngắm. Thừa lúc vô ý, anh chạy lại nắm lấy tay cô. Cô vội giật ra. Nghiêm nét mặt nói:

– Cậu đừng làm vậy mà thất giáo. Tôi đây thà chết chứ không bao giờ để mình hoen ố.

Bệnh tương tư của anh học trò ngày càng thêm trầm trọng. Cha anh là một bá hộ trong vùng, cho rằng con trai đã lớn, cần phải có người nâng khăn sửa túi. Vì thế, ông tìm một nơi môn đăng hộ đối, để định gia thất cho con.

Nưng anh học trò vẫn không giải được cơn sầu. Phải chi cô Trinh là con nhà giàu có thì bố mẹ mới cho anh cưới được. Ngặt vì hoàn cảnh của cô rất nghèo khó. Sống với người vợ không vừa ý, anh học trò vô cùng phẫn chí, đi tới đi lui như xác không hồn. Sau đó, anh ta đi theo học một thầy đồ có tiếng ở một nơi rất xa.

Thời gian thấm thoát không biết mấy thu qua xuân lại rồi mà hình ảnh cô Trinh vẫn còn ghi trong tâm não của anh học trò.

Một hôm trở về làng cũ, anh ta đi thẫn thờ ra sau vườn mé sông ngắm cảnh. Bỗng nhiên, từ trong bụi rậm, cô Trinh bước ra. Anh học trò bất ngờ, đứng sững lại nhìn. Cô Trinh cất tiếng hát, giọng trong trẻo, mê ly lạ thường.

Chợt nhìn thấy anh học trò thủa nào, cô Trinh run rẩy, day mặt lại toan chạy trốn. Anh học trò vội chạy theo, nắm tay cô, rồi ôm vóc ngọc vào lòng. Rõ ràng là đôi mắt đen huyền ngày xưa khuất sau hai hàng lông nheo dài sậm. Cậu cúi mặt xuống để hôn. Nhưng hỡi ôi nàng tắt thở. Cậu giật mình, mới biết nãy giờ mình đang cúi xuống đất mà hôn một đóa hoa màu trắng hồng, xung quanh đầy lá nhỏ mịn, thứ lá xếp lại khi có hơi gió, hoặc hơi thở nào động tới.

Hỏi ra thì hay cô Trinh đã tự tử từ hai năm trước, vì có kẻ tham quan vô lại dùng quyền lực toan cưỡng bức cô. Cho hay! Chữ Trinh đáng giá biết mấy. Dẫu chết xuống âm cảnh, người thiếu nữ vẫn giữ được sự trong sạch của tâm hồn mình.

Đóa hoa mà anh học trò đã hôn từ đó được gọi là hoa mắc cỡ hay hoa trinh nữ, hoa xấu hổ.