Cậu bé đứng ngoài lớp học

Vũ Duệ người làng Trình Xuyên, huyện Sơn Vi, Sơn Tây (nay là huyện Thanh Sơn, tỉnh Vĩnh Phúc).

Ông vốn con nhà nghèo, bố mẹ không có tiền cho ăn học. Hằng ngày, cậu bé Duệ phải trông em cho bố mẹ đi làm đồng. Không được đến trường nhưng rất ham học, lại sáng dạ, ngày ngày, cậu bé cõng em đứng ngoài lớp học của thầy đồ trong làng để nghe lỏm lời thầy giảng.

Như đã thành lệ, mỗi buổi sáng khi ngồi vào bục giảng, thầy đồ nhẩm đếm chừng 20 học trò trong lớp, không quên đưa mắt ra hè điểm danh cả cậu bé cõng em đứng ngoài hiên. Quá nửa đám học trò trong lớp không muốn cho đứa trẻ cõng em đến nghe lỏm bài nhưng chúng không dám nói gì vì hiểu ý thầy muốn để cho cậu bé được nghe giảng. Nhưng từ khi ông đồ ngồi dạy ở lớp học này cũng đã quá nửa năm, thế mà cậu bé kia vẫn chuyên cần tới lóp, không vắng mặt buổi nào.

Một hôm, thầy đồ nghĩ ra một cách để thử cậu học trò học lỏm. Thầy sẽ nêu một câu hỏi hóc búa rồi bất chợt kiểm tra cậu. Nếu cậu không trả lời được thì sẽ thẹn mà tự rút lui. Còn nếu quả là cậu thông minh, giỏi giang thì thầy sẽ tìm cách cưu mang.

Trước khi kiểm tra cậu học trò học lỏm, thầy đồ lần lượt gọi từng học trò trong lóp. Đã hỏi gần hết lớp mà chẳng trò nào trả lời được, bấy giờ, thầy đồ mới hướng mục kỉnh ra ngoài hiên, nơi có cậu bé đang cõng em. Cậu bé chăm chắm nhìn về phía thầy, ý chừng muốn trả lời câu hỏi cho các bạn. Thầy đồ thấy vậy, ôn tồn hỏi:

– Cậu bé kia! Liệu con có trả lời được câu hỏi của ta không?

– Dạ, thưa thầy được ạ! – Cậu bé háo hức đáp.

Thầy đồ gật đầu, bảo:

– Vậy con hãy nói đi.

Cậu bé trả lời rất trôi chảy và mạch lạc. Thầy đồ gật đầu tán thưởng, còn đám trò nhỏ trong lớp thì trố mắt ngạc nhiên, thán phục. Bấy giờ thầy đồ mới biết tên cậu bé là Nghĩa Chi. Thầy vui vẻ bảo:

– Cái tên Nghĩa Chi tuy đã hay nhưng chưa xứng với tài năng của con. Nay thầy đổi tên cho con là Duệ, liệu có vừa ý con không?

Nghĩa Chi vái tạ thầy rồi ra về. Ngay sau buổi học hôm ấy, thầy đồ đến tận nhà khuyên cha mẹ Vũ Duệ cho cậu đi học. Đến lớp học chính thức chỉ vài tháng, Duệ đã đứng đầu lóp, được thầy yêu, bạn mến.

Không chỉ học giỏi, Vũ Duệ đối đáp, biện bạch cũng rất tài.

Một hôm, có một chủ nợ đến đòi tiền cha mẹ Duệ. Gặp Duệ, chủ nợ hỏi:

– Cha mẹ cháu đi đâu?

Duệ trả lời:

– Dạ, cha cháu đi giết người. Mẹ cháu đi sinh người.

Khách lạ sửng sốt:

– Cháu nói gì mà lạ vậy?

Duệ cười, nói:

– Cháu sẽ giải thích cho bác rõ nhưng bác phải hứa sẽ thưởng cái gì cho cháu.

Chủ nợ hứa cho qua chuyện:

– Cứ nói cho rõ, ta sẽ xoá nợ cho cha mẹ cháu.

Cậu bé bèn nói:

– Cha cháu đi giết người tức là đi nhổ mạ. Mẹ cháu đi sinh người nghĩa là đi cấy mạ.

Hôm sau chủ nợ lại đến đòi tiền, cậu bé nhắc lại lời hứa, chủ nợ đành phải xoá nợ cho cha mẹ Duệ.

Nhờ học giỏi và làm thơ hay, lớn lên Vũ Duệ đi thi đỗ Trạng nguyên, làm quan thời nhà Lê, nổi tiếng vì tài năng và lòng trung nghĩa.

Chú gấu Mi-sa

Mi-sa là một chú gấu bông rất dễ thương. Nhưng sáng nay, cô chủ bỗng túm lấy chú, bỏ vào nhà kho. Mi-sa tủi thân, bèn lách qua cái lỗ mèo chui rồi bỏ đi.

Bé Xà Bông đi đâu mất rồi?

Khỉ con ngày nào cũng leo trèo nghịch ngợm, hết sờ chỗ này lại mó chỗ kia nên mặt mũi tay chân đều lấm lem hết cả. Một hôm, Khỉ mẹ tặng cho Khỉ con một cục xà bông trong suốt rất đáng yêu. Khỉ con rất thích và gọi đó là Bé xà bông...

Đôi bạn

Làng Mèo Tà Pình và làng Mán Động Hía thù nhau từ đời này qua đời khác chỉ vì cái chuyện giữa nhà thống lí Mèo và nhà vua Mán.

Dẹp tình riêng vì nghĩa lớn

Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn (1232 – 1300) là một vị anh hùng dân tộc lỗi lạc. Ông được nhân dân tôn là Thánh (Đức Thánh Trần), đời đời thờ phụng không phải chỉ vì tài năng quân sự kiệt xuất và những chiến thắng lẫy lừng

Các em nhỏ và cụ già

Mặt trời đã lùi dần về chân núi phía tây. Đàn sếu đang sải cánh trên cao. Sau một cuộc dạo chơi, đám trẻ ra về. Tiếng nói cười ríu rít.

Bẫy cò

Năm ấy tôi mười hai, còn bé Vin lên bảy. Vào dịp hè, chúng tôi được tự do chạy nhảy. Vin tết tóc thành hai dải, thắt nơ xanh, bám theo tôi như chiếc bóng.

Bác Hồ ở Slum-Lực

Mùa xuân năm 1944, để tránh không cho giặc Pháp dồn làng bắt thanh niên, các đồng chí cán bộ cách mạng ở Pác Bó tổ chức di chuyển nhà cửa sang Slum-Lực lập làng mới giữa một vùng núi non trung điệp. Mỗi người chung sống trong một nhà tập thể.

Lời hứa của sâu róm

Lời đã nói ra, phải nhớ lấy mặc dù nó chỉ là sâu róm. Lập tức nó bò lên một cây cao, từ thân cây bò ra cành lớn, từ cành lớn bò ra cành nhỏ, từ cành nhỏ bò lên nhánh, từ nhánh bò ra lá.

Bông sen trong giếng ngọc

Ngày xưa, cách đây gần bảy trăm năm, có cậu bé Mạc Đĩnh chi con nhà nghèo, người đen đủi xấu xí. Tuy còn nhỏ, nhưng ngày nào Mạc Đĩnh Chi cũng vào rừng kiếm củi giúp đỡ cha mẹ.