Cậu bé đứng ngoài lớp học

Vũ Duệ người làng Trình Xuyên, huyện Sơn Vi, Sơn Tây (nay là huyện Thanh Sơn, tỉnh Vĩnh Phúc).

Ông vốn con nhà nghèo, bố mẹ không có tiền cho ăn học. Hằng ngày, cậu bé Duệ phải trông em cho bố mẹ đi làm đồng. Không được đến trường nhưng rất ham học, lại sáng dạ, ngày ngày, cậu bé cõng em đứng ngoài lớp học của thầy đồ trong làng để nghe lỏm lời thầy giảng.

Như đã thành lệ, mỗi buổi sáng khi ngồi vào bục giảng, thầy đồ nhẩm đếm chừng 20 học trò trong lớp, không quên đưa mắt ra hè điểm danh cả cậu bé cõng em đứng ngoài hiên. Quá nửa đám học trò trong lớp không muốn cho đứa trẻ cõng em đến nghe lỏm bài nhưng chúng không dám nói gì vì hiểu ý thầy muốn để cho cậu bé được nghe giảng. Nhưng từ khi ông đồ ngồi dạy ở lớp học này cũng đã quá nửa năm, thế mà cậu bé kia vẫn chuyên cần tới lóp, không vắng mặt buổi nào.

Một hôm, thầy đồ nghĩ ra một cách để thử cậu học trò học lỏm. Thầy sẽ nêu một câu hỏi hóc búa rồi bất chợt kiểm tra cậu. Nếu cậu không trả lời được thì sẽ thẹn mà tự rút lui. Còn nếu quả là cậu thông minh, giỏi giang thì thầy sẽ tìm cách cưu mang.

Trước khi kiểm tra cậu học trò học lỏm, thầy đồ lần lượt gọi từng học trò trong lóp. Đã hỏi gần hết lớp mà chẳng trò nào trả lời được, bấy giờ, thầy đồ mới hướng mục kỉnh ra ngoài hiên, nơi có cậu bé đang cõng em. Cậu bé chăm chắm nhìn về phía thầy, ý chừng muốn trả lời câu hỏi cho các bạn. Thầy đồ thấy vậy, ôn tồn hỏi:

– Cậu bé kia! Liệu con có trả lời được câu hỏi của ta không?

– Dạ, thưa thầy được ạ! – Cậu bé háo hức đáp.

Thầy đồ gật đầu, bảo:

– Vậy con hãy nói đi.

Cậu bé trả lời rất trôi chảy và mạch lạc. Thầy đồ gật đầu tán thưởng, còn đám trò nhỏ trong lớp thì trố mắt ngạc nhiên, thán phục. Bấy giờ thầy đồ mới biết tên cậu bé là Nghĩa Chi. Thầy vui vẻ bảo:

– Cái tên Nghĩa Chi tuy đã hay nhưng chưa xứng với tài năng của con. Nay thầy đổi tên cho con là Duệ, liệu có vừa ý con không?

Nghĩa Chi vái tạ thầy rồi ra về. Ngay sau buổi học hôm ấy, thầy đồ đến tận nhà khuyên cha mẹ Vũ Duệ cho cậu đi học. Đến lớp học chính thức chỉ vài tháng, Duệ đã đứng đầu lóp, được thầy yêu, bạn mến.

Không chỉ học giỏi, Vũ Duệ đối đáp, biện bạch cũng rất tài.

Một hôm, có một chủ nợ đến đòi tiền cha mẹ Duệ. Gặp Duệ, chủ nợ hỏi:

– Cha mẹ cháu đi đâu?

Duệ trả lời:

– Dạ, cha cháu đi giết người. Mẹ cháu đi sinh người.

Khách lạ sửng sốt:

– Cháu nói gì mà lạ vậy?

Duệ cười, nói:

– Cháu sẽ giải thích cho bác rõ nhưng bác phải hứa sẽ thưởng cái gì cho cháu.

Chủ nợ hứa cho qua chuyện:

– Cứ nói cho rõ, ta sẽ xoá nợ cho cha mẹ cháu.

Cậu bé bèn nói:

– Cha cháu đi giết người tức là đi nhổ mạ. Mẹ cháu đi sinh người nghĩa là đi cấy mạ.

Hôm sau chủ nợ lại đến đòi tiền, cậu bé nhắc lại lời hứa, chủ nợ đành phải xoá nợ cho cha mẹ Duệ.

Nhờ học giỏi và làm thơ hay, lớn lên Vũ Duệ đi thi đỗ Trạng nguyên, làm quan thời nhà Lê, nổi tiếng vì tài năng và lòng trung nghĩa.

Cá chuối con

Bơi càng gần lên mặt ao, thấy nước càng nóng, cái chuối mẹ bơi mãi, cố tìm hướng vào bờ. Mặt ao sủi bọt, nổi lên từng đám rêu. Rất khó nhận ra phương hướng. Chuối mẹ phải vừa bơi vừa nghếch lên mặt nước để tìm hướng khóm tre.

Đừng chết vì sợ hãi

Khu rừng mà Dê Trắng sinh sống có một con Hổ Xám rất hung ác. Bao nhiêu con vật hiền lành đã phải bỏ mạng dưới nanh vuốt của nó. Hổ Xám trở thành ác mộng đối với các con vật. Không khí chết chóc bao trùm lên cả khu rừng.

Thật phiền khi phải trông em

Một buổi sáng đẹp trời, Chuột túi mẹ chuẩn bị sang phía rừng bên kia để hái những quả mâm xôi cho món tráng miệng tối nay.

Cuộc phiêu lưu của bồ công anh

Kìa một cụm hoa Bồ Công Anh đang im lìm buồn bã. Những cánh hoa nhỏ li ti sắp rời thân mẹ, bay xa bay xa...

Bảo vệ như thế là rất tốt

Đơn vị bảo vệ Bác Hồ ở chiến khu có thêm một chiến sĩ mới. Đó là Lí Phúc Nha, người dân tộc Sán Chỉ.

Chú Đỗ con

Một chú Đỗ con ngủ khì trong cái chum khô ráo và tối om suốt một năm. Một hôm tỉnh dậy chú thấy mình nằm giữa những hạt đất li ti xôm xốp. Chợt có tiếng lộp độp bên ngoài.

Nguyên phi Ỷ Lan

Sử chép rằng vua Lý Thánh Tông đã ngoài 40 tuổi nhưng chưa sinh được hoàng tử, lấy làm lo lắng lắm, bèn đi cầu tự ở khắp nơi. Lần ấy, vua về thăm chùa ở Thổ Lỗi (nay thuộc huyện Gia Lâm, ngoại thành Hà Nội).

Võ sĩ bọ ngựa

Một ngày thu, mẹ Bọ Ngựa đưa con tới một bụi hoa hồng. Bà chọn một cành hồng còn sót nhiều lá tươi nhất và bảo: Con hãy ở lại trong cành cây này. Đói thì đã có lá tươi để ăn...

Ngỗng và rùa

Hai vợ chồng ngỗng và rùa là những người bạn tốt. Mùa hè đến, trời bắt đầu nóng lên khiến hồ nước dần cạn kiệt. Vì vậy, chúng lên kế hoạch đi tìm một chỗ ở mới...