Tại sao hạt giống tạp giao lại có nhiều ưu thế?

Cách đây khoảng hơn 1500 năm, con người đã bắt đầu lai tạo giữa ngựa cái và lừa đực, kết quả là ngựa cái sinh ra một "bảo bối nhỏ", vừa không phải là ngựa vừa không phải là lừa mà là một tạp chủng, gọi là la. Con la có ưu điểm nhạy cảm, có sức khoẻ, chạy tốt của loài ngựa; lại có những ưu điểm có sức kháng bệnh, ăn những thức ăn thô của loài lừa. Cho nên, con la có nhiều ưu việt hơn ngựa và lừa rất nhiều, cũng có thể nói, nó thể hiện ưu thế của loài tạp chủng. Về sau, căn cứ vào thực tiễn và nghiên cứu lâu dài, người ta phát hiện ra ưu thế tạp chủng là hiện tượng phổ biến của giới sinh vật.

Không chỉ động vật có mà thực vật cũng có, chỉ cần chúng ta lai tạo hai loài động vật hay hai loài thực vật khác nhau, tạp chủng thu được có nhiều ưu điểm hơn cả bố mẹ chúng. Trong lĩnh vực nông nghiệp, tạp chủng thường biểu hiện ở đặc trưng sinh trưởng khoẻ mạnh, sức đề kháng mạnh, tính thích ứng rộng, sản lượng cao, chất lượng tốt... Ví dụ, hiện nay đã nuôi trồng giống tạp giao ngô và cao lương trên diện tích rộng, so với hạt giống bình thường tăng năng suất khoảng 30% - 50%, thậm chí còn bội tăng sản. Cho nên có người gọi hạt giống tạp giao giữa ngô và cao lương là "con la" của hoa màu. Thực ra, không chỉ dừng lại ở hạt giống tạp giao "con la" giữa ngô và cao lương, giống bông tạp giao giữa giống bông ở đảo với giống bông ở đất liền rất tốt. Nó được lai giữa loại bông đất liền sản lượng cao, chín sớm với bông hải đảo chất lượng tốt, tơ dài. Ưu thế của hạt giống bông lai này nổi trội, sản lượng không chỉ cao hơn bông ở hải đảo, mà thậm chí còn cao hơn cả bông ở đất liền, tơ dài vượt quá cả tiêu chuẩn của bông hải đảo. Hiện nay, người ta đang nghiên cứu vấn đề làm thế nào để sản xuất và sử dụng những "chú la hoa màu" giúp cho lương thực có được bước tiến nhảy vọt.

Tại sao hạt giống tạp giao lại có những ưu thế đó? Sự giải thích thông thường hiện nay như sau: bất kì hai sản phẩm giống động vật hay thực vật khác nhau, cơ sở di truyền trong cơ thể chúng cũng không giống nhau, thông qua tạp giao sẽ tổ chức lại những cơ sở di truyền khác nhau, lấy tốt bù xấu, khiến cho những nhược điểm của bản thân nó trước đây được ưu điểm của thể kia bù đắp; đồng thời cơ sở di truyền khác nhau trong cơ thể giống tạp giao sẽ phát sinh những tác dụng lẫn nhau, ảnh hưởng lẫn nhau, tăng sức sống, thể hiện những ưu điểm của hạt giống tạp giao.

Xem thêm