Vì sao Trung Quốc là nước lạnh nhất so với các nơi cùng vĩ độ trên thế giới?
Trung Quốc là vùng có mùa đông lạnh nhất so với các nước có cùng vĩ độ trên thế giới. Nếu lấy nhiệt độ bình quân tháng giêng của Trung Quốc so với các nước có cùng vĩ độ thì miền Đông Bắc Trung Quốc thiên về thấp hơn 15 - 20°C so với các nước cùng vành đai, khu vực Hoàng Hoài thấp hơn 10 - 15°C, phía Nam Trường Giang thấp hơn 6 -10°C, ngay duyên hải Hoa Nam cũng thấp hơn khoảng 5°C.
Thị trấn Hôma Hắc Long Giang là tỉnh phía bắc của Trung Quốc so với thủ đô London có cùng vĩ độ, nhưng nhiệt độ bình quân tháng giêng ở Hôma là -28,6°C, còn ở London là 4°C. London không những không có tầng băng sâu và khắp nơi phủ đầy tuyết, mà cây cỏ mùa đông vẫn xanh, nước vẫn chảy, nhiệt độ bình quân giống như ở Hàng Châu về phía Nam. Lấy ví dụ thành phố Thiên Tân, Trung Quốc cùng vĩ độ thủ đô Lisbon, Bồ Đào Nha, nhưng nhiệt độ bình quân tháng giêng ở Lisbon gần 10°C, giống như Quảng Đông, Quảng Tây, quang cảnh mùa xuân cây cối xanh tươi, còn nhiệt độ tháng giêng ở Thiên Tân là -4,2°C chỉ có những cây tiểu mạch vượt qua mùa đông và những cây thông trong công viên mới làm cho mặt đất có đôi mảng màu xanh. Ngay như vùng Quế Lâm của Quảng Tây nhiệt độ bình quân tháng giêng là 0,8°C, tuy mùa đông ở đây cây cối cũng xanh tươi, phong cảnh đẹp đẽ, nhưng hằng năm còn có 2 - 3 ngày tuyết rơi, 9 - 10 ngày sương mù. Còn ở Maiami của Mỹ có cùng vĩ độ, nhiệt độ bình quân tháng giêng cao đến 19,9°C, sương tuyết rất hiếm thấy, những cây dừa và hàng cau trên bãi biển xanh tươi vươn thẳng lên trời, phong cảnh nhiệt đới rất đẹp đẽ.
Vì sao mùa đông Trung Quốc lại là nơi lạnh nhất so với các vùng có cùng vĩ độ trên thế giới? Mọi người đều có kinh nghiệm sau: Mùa đông sau những đợt giá rét, Mặt Trời chiếu ấm dần, thời tiết bắt đầu ấm lại, nhưng quang cảnh vẫn chưa thể xanh tươi được, thường đợt lạnh thứ hai tiếp đến thì khí hậu lại ác liệt hơn đợt trước. Nếu căn cứ khí hậu bình quân hằng ngày để vẽ thành một đường cong thì dạng đường cong đó giống như sóng biển dâng lên từng đợt. Nhưng mùa đông Trung Quốc sở dĩ đặc biệt lạnh chủ yếu là vì vào mùa đông thường có những đợt gió lạnh từ miền Bắc thổi về. Nếu không có những đợt gió lạnh đó thì nhiệt độ bình quân sẽ như các vùng khác, tỉnh Cáp Nhĩ Tân cũng có thể ấm như các miền Từ Châu, Trịnh Châu, Bắc Kinh cũng sẽ giống như Nam Sơn, Thượng Hải cũng ấm như Nam Ninh, Quảng Châu!
Những đợt gió lạnh này từ đâu thổi đến? Đó là từ Xibêri nước Nga. Còn có những đợt gió lạnh đến từ bờ biển Bắc Băng Dương, nhưng chúng cũng thổi qua miền Xibêri giá rét. Xibêri là vùng lạnh nhất mùa đông ở Bắc bán cầu. Ở Uâyhôzanck nhiệt độ bình quân tháng giêng -50°C, nhiệt độ thấp nhất -72°C. Khi những đợt gió lạnh này tràn về Trung Quốc đương nhiên sẽ khiến cho vùng Đông Bắc trở thành lạnh nhất so với các nơi có cùng vĩ độ.
Nhưng các vùng Tây Nam tỉnh Tứ Xuyên và đại bộ phận tỉnh Vân Nam mùa đông lại được các đợt gió ấm và khô ráo từ phía tây nam thổi đến nên rất ấm áp. Thị xã Côn Minh cao hơn mặt nước biển 1891 m, nhiệt độ bình quân tháng giêng là 7,8°C, ấm như Thượng Hải có cùng vĩ độ chỉ cao hơn mặt biển 167 m, nhưng lại nằm ở vùng bị luồng gió lạnh ở Quế Lâm khống chế (nhiệt độ bình quân là 8°C). Như vùng Nguyên Mưu cao hơn mặt biển 1118 m ở thung lũng sông Kim Sa ở tỉnh Vân Nam, nhiệt độ tháng giêng cao đến 15,5°C, tức là còn cao hơn nhiều so với huyện Lâm tỉnh Hồ Nam cao hơn mặt biển 185 m. Nhưng cũng cần phải biết rằng: mùa đông, các vùng phương Nam Trung Quốc cứ cao hơn mặt biển 1000 m thì nhiệt độ bình quân sẽ giảm đi 4 - 5°C.