Con chim nhỏ
Seryozha (Xi-ri-ô-gia) mừng ngày sinh của mình. Em nhận được bao nhiêu là đồ chơi: chó sói, ngựa, tranh ảnh,… Nhưng thích nhất là chiếc lưới bẫy chim của người anh họ gửi cho. Chiếc lưới ấy như thế này: ngoài cửa lưới có miếng gỗ nhỏ, rắc thức ăn lên đó rồi để ngoài sân. Hễ chim đậu vào môt thóc là miếng gỗ bật lên, lưới khép chặt lại. Seryozha mừng quá, chạy lại khoe với mẹ. Mẹ nói:
– Thứ đồ chơi ấy không tốt. Con bắt chim để làm gì? Con hành hạ chúng để làm gì?
Seryozha trả lời mẹ:
– Con sẽ nhốt chim vào lồng. Con sẽ nuôi cho chim hót.
Seryozha lấy thóc rắc lên miếng gỗ nhỏ rồi đem lưới đặt ngoài vườn. Seryozha đứng chờ, chờ mãi, chờ cho chim bay tới. Nhưng chim sợ không bay vào lưới. Seryozha để lưới đấy đi ăn trưa. Sau bữa ăn, em chạy ra nìn thì thấy lưới đã sập, một chon chim nhỏ đang giẫy giụa trong lưới. Seryozha mừng rỡ, bắt chim mang vào nhà.
– Mẹ ơi, mẹ xem này, con bắt được chim rồi, chắc là chim họa mi mẹ ạ. Úi dà, tim nó đập thình thình.
Mẹ bảo:
– Đấy là chim bạch yến. Đừng làm tội nó con ạ. Tốt hơn là con thả nó ra.
Seryozha thưa lại mẹ:
– Mẹ yên trí, con sẽ cho nó ăn, cho nó uống, con sẽ chăm sóc nó.
Seryozha nhốt chim vào lồng và trong hai ngày rắc thóc cho chim, thay nước, rửa lồng,… Đến ngày thứ ba thì cậu bé quên mất chim và không thay nước.
Mẹ bảo:
– Đấy, con quên chim rồi. Cứ thả nó ra là hơn.
Seryozha lại nói:
– Không, con sẽ không quên nữa. Con đi thay nước và rửa lồng ngay bây giờ.
Seryozha cho tay vào lồng để lau chùi. Chim bạch yến sợ hãi, cuống cuồng đập nhảy khắp lồng. Seryozha dọn sạch lồng xong, bỏ đi lấy nước. Mẹ trông thấy cậu bé quên đóng cửa lồng, vội gọi nhắc:
– Con không đóng lồng, chim bay mất và coi chừng nó chết đấy.
Mẹ chưa nói dứt lời thì chim bạch yến đã trông thấy cửa lồng. Nó xòe đôi cánh vội vã bay ra định phóng qua cửa sổ, nhưng chim không nhìn thấy cửa kính nên đập đầu vào kính ngã lăn xuống mép cửa.
Seryozha vội chạy đến vồ lấy chim đem nhốt vào lồng. Bạch yến còn sống nhưng nằm xệp xuống, rã cánh và thở mệt nhọc. Seryozha nhìn chim rồi phát khóc:
– Mẹ ơi, con làm thế nào bây giờ, hở mẹ?
Mẹ lắc đầu đáp:
– Bây giờ thì chẳng làm thế nào được nữa!
Suốt ngày, Seryozha không rời chiếc lồng chim. Em ngồi nhìn con chim nhỏ. Con chim vẫn nằm xệp, thở dồn dập nặng nề. Khi Seryozha đi ngủ chim vẫn còn sống. Cậu bé mãi không ngủ được. Mỗi lần nhắm mắt, Seryozha lại hình dung con chim bạch yến nằm ngửa, chân duỗi thẳng cứng đờ.
Từ đấy, Seryozha không bao giờ bắt chim nữa.